تفسیر غزل شماره 66 حافظ: بنال بلبل اگر با منت سر یاریست

غزل شماره 66 حافظ یکی از غزل‌های عمیق و پرمعنای حافظ است که به موضوعات مختلفی همچون عشق، عرفان، جامعه و انسان می‌پردازد. این غزل با بیت آغازین “بنال بلبل اگر با منت سر یاریست” به وضوح بیان می‌کند که گاهی اوقات بیان احساسات و درد دل کردن، می‌تواند به رفع مشکلات کمک کند.

تفسیر کلی غزل

در این غزل، حافظ با زبانی شاعرانه و پر از کنایه، به نقد برخی از رفتارها و ارزش‌های اجتماعی می‌پردازد. او به ظاهر دوستی برخی افراد، به دست آوردن نام و شهرت به هر قیمتی، و تظاهر به علم و دانش اشاره می‌کند. همچنین، حافظ در این غزل به موضوعات عرفانی و عشق الهی نیز پرداخته است.

تفسیر بیت به بیت

هر بیت از این غزل، حاوی معانی ژرفی است که نیازمند تفسیر و تحلیل دقیق است.

• بیت اول: بنال بلبل اگر با منت سر یاریست:

  • معنی: ای بلبل اگر خواهان دوستی من هستی، بنال و زاری کن.
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که گاهی اوقات، بیان درد دل و احساسات، می‌تواند به تقویت روابط کمک کند.

• بیت دوم: که ما دو عاشق زاریم و کار ما زاریست:

  • معنی: ما هر دو عاشقیم و کار ما زاری و ناله است.
  • تفسیر: حافظ به وضعیت خود و بلبل به عنوان دو عاشق زار اشاره می‌کند.

• بیت سوم: در آن زمین که نسیمی وزد ز طره دوست:

  • معنی: در جایی که نسیمی از موهای معشوق بوزد.
  • تفسیر: حافظ به زیبایی معشوق و تأثیر او بر همه چیز اشاره می‌کند.

• بیت چهارم: چه جای دم زدن نافه‌های تاتاریست:

  • معنی: چه جایی برای بوییدن خوشبوکننده‌های تاتاری باقی می‌ماند؟
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که در مقابل زیبایی طبیعی معشوق، همه چیز مصنوعی بی‌ارزش است.

• بیت پنجم: بیار باده که رنگین کنیم جامه زرق:

  • معنی: شراب بیاور تا لباس‌های زرق و برق‌دار خود را رنگین کنیم.
  • تفسیر: حافظ به استفاده از شراب برای فراموشی غم‌ها و لذت بردن از زندگی اشاره می‌کند.

• بیت ششم: که مست جام غروریم و نام هشیاریست:

  • معنی: ما مست جام غرور هستیم و به خود نام هوشیار می‌دهیم.

• تفسیر: حافظ به افرادی که خود را باهوش و دانا می‌دانند، اما در واقعیت غرور آن‌ها را کور کرده است، اشاره می‌کند.

• بیت هفتم: خیال زلف تو پختن نه کار هر خامیست:

  • معنی: تصور پیچیدن زلف تو کار هر آدم ساده‌ای نیست.
  • تفسیر: حافظ به پیچیدگی عشق و زیبایی معشوق اشاره می‌کند.

• بیت هشتم: که زیر سلسله رفتن طریق عیاریست:

  • معنی: زیر سلسله رفتن راه و روش عیاران است.

• تفسیر: حافظ به راه و روش عیاران و افراد زرنگ اشاره می‌کند.

• بیت نهم: لطیفه‌ایست نهانی که عشق از او خیزد:

  • معنی: عشقی که از آن پدید می‌آید، لطیفه‌ای نهانی است.

• تفسیر: حافظ به لطافت و زیبایی عشق اشاره می‌کند.

• بیت دهم: که نام آن نه لب لعل و خط زنگاریست:

  • معنی: نام آن عشق نه لب سرخ و خال سیاه است.

• تفسیر: حافظ می‌گوید که عشق فراتر از زیبایی ظاهری است.

• بیت یازدهم: جمال شخص نه چشم است و زلف و عارض و خال:

  • معنی: زیبایی انسان به چشم و مو و صورت و خال نیست.

• تفسیر: حافظ می‌گوید که زیبایی واقعی در درون انسان نهفته است.

• بیت دوازدهم: هزار نکته در این کار و بار دلداریست:

  • معنی: در این کار دلداری هزاران نکته وجود دارد.

• تفسیر: حافظ به پیچیدگی عشق و روابط انسانی اشاره می‌کند.

• بیت سیزدهم: قلندران حقیقت به نیم جو نخرند:

  • معنی: عارفان حقیقت با پول کم خرید و فروش نمی‌کنند.

• تفسیر: حافظ به ارزش حقیقت و معنویت اشاره می‌کند.

• بیت چهاردهم: قبای اطلس آن کس که از هنر عاریست:

  • معنی: لباس ابریشمی برای کسی است که از هنر بی‌بهره است.

• تفسیر: حافظ به افرادی که به ظاهر خود اهمیت می‌دهند اما فاقد دانش و هنر هستند، اشاره می‌کند.

• بیت پانزدهم: بر آستان تو مشکل توان رسید آری:

  • معنی: رسیدن به درگاه تو بسیار دشوار است.

• تفسیر: حافظ به سختی رسیدن به کمال و حقیقت اشاره می‌کند.

• بیت شانزدهم: عروج بر فلک سروری به دشواریست:

  • معنی: بالا رفتن به آسمان قدرت کار آسانی نیست.

• تفسیر: حافظ به سختی رسیدن به مقام والا اشاره می‌کند.

• بیت هفدهم: سحر کرشمه چشمت به خواب می‌دیدم:

  • معنی: سحرگاه در خواب، ناز و کرشمه چشمان تو را می‌دیدم.

• تفسیر: حافظ به عشق و علاقه شدید خود به معشوق اشاره می‌کند.

• بیت هجدهم: زهی مراتب خوابی که به ز بیداریست:

  • معنی: چه خوب خوابی بود که بهتر از بیداری بود.

• تفسیر: حافظ به لذت دیدن معشوق در خواب اشاره می‌کند.

• بیت نوزدهم: دلش به ناله میازار و ختم کن حافظ:

  • معنی: دل خود را به ناله و زاری آزار نده و حافظ را به پایان برسان.

• تفسیر: حافظ به خود توصیه می‌کند که به جای غمگینی، به دنبال شادی باشد.

• بیت بیستم: که رستگاری جاوید در کم آزاریست:

  • معنی: رستگاری ابدی در کم آزار رساندن است.

• تفسیر: حافظ به اهمیت مهربانی و گذشت اشاره می‌کند.

مفاهیم اصلی غزل

• عشق و عرفان: عشق به خداوند و جستجوی حقیقت
• نقد اجتماعی: انتقاد از برخی رفتارهای اجتماعی مانند تظاهر و ریاکاری
• تفاوت ظاهر و باطن: نشان دادن تفاوت بین ظاهر زیبا و باطن زشت
• سختی زندگی: اشاره به سختی‌های زندگی و مبارزات انسان

کاربرد غزل

این غزل به دلیل عمق معانی و استفاده از نمادها و استعاره‌ها، یکی از غزل‌های پیچیده و قابل تفسیر حافظ است. این غزل به ما می‌آموزد که به دنبال حقیقت باشیم و از ظاهر افراد قضاوت نکنیم. همچنین، این غزل به ما یادآوری می‌کند که در زندگی سختی‌هایی وجود دارد و باید صبور باشیم.

تفسیر فال:

تفسیر این غزل در فال‌گیری به شرایط فرد و سوال او بستگی دارد. اما به طور کلی، این غزل می‌تواند به معنای وجود ریاکاری و دورویی در اطراف فرد، نیاز به مراقبت در انتخاب دوستان و همکاران، و ضرورت جستجوی حقیقت باشد.