تفسیر غزل شماره 218 حافظ: در ازل هر کو به فیض دولت ارزانی بود

غزل شماره 218 حافظ یکی از غزل‌های مشهور و پرمعنی دیوان اوست که به موضوع تقدیر، تلاش و کوشش، و ارتباط انسان با جهان هستی می‌پردازد. حافظ در این غزل، با زبانی لطیف و حکیمانه، به بررسی ارتباط بین تلاش انسان و تقدیر الهی می‌پردازد.

معنی بیت به بیت:

• در ازل هر کو به فیض دولت ارزانی بود: از آغاز آفرینش، هر کسی به اندازه مقدراتش از نعمت و دولت برخوردار شده است.
• تا ابد جام مرادش همدم جانی بود: و تا ابد جام آرزویش همدم دلش بوده است.
• من همان ساعت که از می خواستم شد توبه کار: همان لحظه ای که خواستم از شراب (نماد لذت دنیا) بنوشم، توبه کردم.
• گفتم این شاخ ار دهد باری پشیمانی بود: گفتم اگر از این شاخه بنوشم، پشیمان خواهم شد.
• گر چه حافظ جام می ناب نخورده باشد: اگرچه حافظ جام شراب ناب ننوشیده باشد،
• لیک معنی شراب از دلش دور نبوده است: اما معنی و مفهوم شراب از دل او دور نبوده است.

تفسیر کلی غزل:

حافظ در این غزل، به این نکته اشاره می‌کند که تقدیر هر فرد از پیش تعیین شده است و تلاش انسان در چارچوب این تقدیر صورت می‌گیرد. او می‌گوید که حتی اگر کسی از نعمت‌های دنیوی بهره‌مند نشود، می‌تواند به سعادت درونی دست پیدا کند. شاعر با استفاده از نماد شراب، به این نکته اشاره می‌کند که لذت‌های دنیوی گذرا هستند و نباید انسان را از هدف اصلی خود که رسیدن به کمال است، دور کنند.

مفاهیم کلیدی:

• تقدیر و تلاش: ارتباط بین تقدیر الهی و تلاش انسان.
• شراب: نماد لذت‌های دنیوی و معرفت.
• سعادت درونی: رسیدن به آرامش و کمال درونی.
• پشیمانی: پشیمانی از دنبال کردن لذت‌های زودگذر.

تعبیر در فال:

اگر این غزل در فال حافظ بیاید، معمولاً به معنای توجه به تقدیر الهی، پرهیز از افراط در لذت‌جویی و جستجوی سعادت درونی است. همچنین می‌تواند به معنای پشیمانی از برخی تصمیمات گذشته باشد.

کاربردهای این غزل:

• عرفان و فلسفه: این غزل به زیبایی به مسائل عرفانی و فلسفی می‌پردازد.
• زندگی و سرنوشت: برای بررسی ارتباط بین زندگی و سرنوشت انسان.
• اخلاق و عرفان: برای تشویق به پرهیز از افراط و تفریط.