غزل شماره ۱۳ حافظ: می‌دمد صبح و کله بست سحاب

غزل شماره ۱۳ حافظ با بیت آغازین “می‌دمد صبح و کله بست سحاب” یکی از مشهورترین و پرخواننده‌ترین اشعار این شاعر بزرگ است. این غزل بیشتر به موضوعات طبیعت، عشق، شراب و گذر زمان می‌پردازد و حاوی مفاهیمی چون امید، لذت‌جویی و گذرا بودن دنیا است.

معنی بیت به بیت:

• می‌دمد صبح و کله بست سحاب: صبح دمیده و ابر جمع شده است.
• الصباح الصباح یا اصحاب: ای دوستان صبح، صبح است.
• می‌چکد ژاله بر رخ لاله: شبنم بر روی گل می‌چکد.
• المدام المدام یا احباب: همیشه و همیشه ای دوستان.
• می‌وزد از چمن نسیم بهشت: نسیم بهشتی از چمن می‌وزد.
• هان بنوشید دم به دم می ناب: بیایید جرعه جرعه شراب ناب بنوشید.
• تخت زمرد زده است گل به چمن: گل‌ها تخت زمردین خود را در چمن گسترده‌اند.
• راح چون لعل آتشین دریاب: شراب سرخ رنگ را بنوش.
• در میخانه بسته‌اند دگر: میخانه را بسته‌اند.
• افتتح یا مفتح الابواب: ای خدایی که درها را می‌گشایی، درهای میخانه را باز کن.
• لب و دندانت را حقوق نمک: تو لایق لبخند تو هستی.
• هست بر جان و سینه‌های کباب: بر جان و دل ما می‌سوزد.
• این چنین موسمی عجب باشد: چنین فصلی عجیب است.
• که ببندند میکده به شتاب: که میخانه را با عجله ببندند.
• بر رخ ساقی پری پیکر: بر روی ساقی پری‌رو.
• همچون حافظ بنوش باده ناب: مثل حافظ شراب ناب بنوش.

تفسیر کلی:

حافظ در این غزل، به زیبایی طبیعت در فصل بهار و لذت بردن از آن پرداخته است. او از شراب به عنوان نمادی از زندگی و لذت استفاده کرده و به دوستان خود توصیه می‌کند که از لحظه‌ها لذت ببرند. همچنین، به گذرا بودن دنیا و اهمیت شاد زیستن اشاره می‌کند.

نکات کلیدی:

• طبیعت: طبیعت بهاری و زیبایی آن به طور گسترده‌ای توصیف شده است.
• شراب: شراب نمادی از زندگی، لذت و فراموشی غم‌ها است.
• دوستی: اهمیت دوستی و همراهی در این غزل بسیار پررنگ است.
• گذر زمان: به گذرا بودن زمان و اهمیت استفاده از لحظه‌ها اشاره می‌شود.

تفسیرهای مختلف:

• تفسیر عرفانی: در تفسیر عرفانی، شراب نمادی از معرفت و حقیقت است و طبیعت نمادی از عالم معنا است.
• تفسیر اجتماعی: در تفسیر اجتماعی، غزل به عنوان انتقادی از جامعه و محدودیت‌هایی که بر لذت‌جویی افراد گذاشته می‌شود، تفسیر می‌شود.
• تفسیر ادبی: در تفسیر ادبی، بر زیبایی کلمات و ساختار غزل تأکید می‌شود و از جنبه‌های هنری شعر تحلیل می‌شود.

ملاحظات:

• تفسیرهای مختلف: هر غزل حافظ می‌تواند تفسیرهای مختلفی داشته باشد و هر کس با توجه به جهان بینی و تجربیات خود، می‌تواند برداشت متفاوتی از آن داشته باشد.
• نمادها: نمادهایی مانند شراب، گل، نسیم و میخانه در این غزل دارای معانی نمادین هستند.
• عرفان و فلسفه: اشعار حافظ سرشار از مفاهیم عرفانی و فلسفی است و درک کامل آن‌ها نیازمند مطالعه و تحقیق بیشتر است.

امیدوارم این تفسیر برایتان مفید بوده باشد.