غزل شماره 8 حافظ: ساقیا برخیز و درده جام را

غزل شماره 8 حافظ با بیت آغازین “ساقیا برخیز و درده جام را” یکی از مشهورترین و پرخواننده‌ترین اشعار این شاعر بزرگ است. این غزل بیشتر به موضوعات عرفانی، عشق و لذت‌جویی می‌پردازد و حاوی مفاهیمی چون شراب، عرفان، و گذر زمان است.

معنی بیت به بیت:

• ساقیا برخیز و درده جام را: ای ساقی، برخیز و جام شراب را بیاور.
• خاک بر سر کن غم ایام را: بر غم روزگار خاک بپاش و آن را از یاد ببر.
• ساغر می بر کفم نِه تا ز بَر: جام شراب را در دستم بگذار تا از غم‌هایم رها شوم.
• برکِشم این دلق اَزرَق‌فام را: این جامه‌ی فقیرانه را از تن درآورم.
• گر چه بدنامی‌ست نزد عاقلان: اگرچه نزد عاقلان بدنام شوم،
• ما نمی‌خواهیم ننگ و نام را: ما به دنبال نام و ننگ نیستیم.
• باده دَردِه چند از این باد غرور: چرا اینقدر از باد غرور رنج می‌بریم؟
• خاک بر سر نفس نافرجام را: بر نفس سرکش و نافرمان خاک بپاشیم.
• دود آه سینهٔ نالان من: دود آه من که از سینه می‌آید،
• سوخت این افسردگان خام را: این دل‌های افسرده و خام را سوزاند.
• محرم راز دل شیدای خود: کسی را که راز دل شیفته‌ی خود را بگویم،
• کس نمی‌بینم ز خاص و عام را: نه در میان خاص و عام کسی را نمی‌یابم.
• با دلارامی مرا خاطر خوش است: با معشوقی زیبا دلم خوش است.
• کز دلم یک باره بُرد آرام را: که یکباره آرامش را از دلم ربود.
• ننگرد دیگر به سرو اندر چمن: دیگر به سرو بلند و زیبای چمن نگاه نکن.
• هرکه دید آن سرو سیم‌اندام را: هر کس که آن سرو سیم‌اندام را دید،
• صبر کن حافظ به سختی روز و شب: ای حافظ، به سختی روز و شب صبر کن.
• عاقبت روزی بیابی کام را: در نهایت روزی به خواسته‌ات خواهی رسید.

تفسیر کلی:

حافظ در این غزل، به دنبال فرار از غم و اندوه روزگار و رسیدن به لذت و آرامش است. او شراب را نمادی از فراموشی غم‌ها و رسیدن به عرفان می‌داند. همچنین، به ناپایداری دنیا و بیهودگی برخی تعلقات اشاره می‌کند.

نکات کلیدی:

• شراب به عنوان نماد: شراب در این غزل نماد فراموشی غم‌ها، عرفان و لذت است.
• ناپایداری دنیا: حافظ به ناپایداری دنیا و بیهودگی برخی تعلقات اشاره می‌کند.
• عشق و زیبایی: عشق و زیبایی نیز در این غزل حضور دارند.
• عرفان و فلسفه: این غزل علاوه بر جنبه عاشقانه، حاوی مفاهیم عرفانی و فلسفی نیز هست.

تفسیرهای مختلف:

• تفسیر عرفانی: در تفسیر عرفانی، شراب نماد معرفت و حقیقت است و رندان مست نماد عرفا و سالکان راه حق هستند.
• تفسیر فلسفی: در تفسیر فلسفی، شراب نماد هستی و جهان هستی است و حافظ به وحدت وجود اشاره می‌کند.
• تفسیر ادبی: در تفسیر ادبی، بر زیبایی کلمات و ساختار غزل تأکید می‌شود و از جنبه‌های هنری شعر تحلیل می‌شود.

ملاحظات:

• تفسیرهای مختلف: هر غزل حافظ می‌تواند تفسیرهای مختلفی داشته باشد و هر کس با توجه به جهان بینی و تجربیات خود، می‌تواند برداشت متفاوتی از آن داشته باشد.
• نمادها: نمادهایی مانند شراب، سرو و دل در این غزل دارای معانی نمادین هستند.
• عرفان و فلسفه: اشعار حافظ سرشار از مفاهیم عرفانی و فلسفی است و درک کامل آن‌ها نیازمند مطالعه و تحقیق بیشتر است.

امیدوارم این تفسیر برایتان مفید بوده باشد.