حافظ غزل شماره 285
مطالب پیشنهادی از سراسر وب:
مطالب پیشنهادی
حافظ غزل شماره 285
در عهدِ پادشاهِ خطابخشِ جُرم پوش
حافظ قَرابه کَش شد و مفتی پیاله نوش
صوفی ز کُنجِ صومعه با پایِ خُم نشست
تا دید محتسب که سَبو میکشد به دوش
احوالِ شیخ و قاضی و شُربُ الیَهودِشان
کردم سؤال صبحدم از پیرِ مِی فروش
گفتا نه گفتنیست سخن گرچه محرمی
دَرکَش زبان و پرده نگه دار و مِی بنوش
ساقی بهار میرسد و وجهِ مِی نماند
فکری بکن که خونِ دل آمد ز غم به جوش
عشق است و مفلسیّ و جوانیّ و نوبهار
عُذرم پذیر و جرم به ذیلِ کرم بپوش
تا چند همچو شمع زبان آوری کنی؟
پروانهٔ مراد رسید ای مُحِب خموش
ای پادشاهِ صورت و معنی که مثل تو
نادیده هیچ دیده و نشنیده هیچ گوش
چندان بمان که خرقهٔ اَزْرَق کُنَد قبول
بختِ جوانَت از فلکِ پیرِ ژِنده پوش
توضیح . معنی . تفسیر
تفسیر غزل شماره 285 حافظ: در عهد پادشاه خطابخش جرم پوش
یک غزل اجتماعی با زیرمتن عرفانی
این غزل حافظ، یکی از اشعار اجتماعی اوست که در آن به انتقاد از وضعیت جامعه و حاکمان زمانه میپردازد. با این حال، در زیر لایههای اجتماعی این شعر، میتوان مفاهیم عرفانی و معنوی را نیز جستجو کرد.
تفسیر بیت به بیت:
- در عهد پادشاه خطابخش جرم پوش: شاعر به دوران پادشاهی اشاره میکند که در آن ظلم و ستم رواج داشته و جرمها پوشیده میماند.
- قرابهکش شد و مفتی پیاله نوش: این بیت به فساد در سطوح مختلف جامعه اشاره دارد. قرابهکش (کسی که مشروب میفروشد) و مفتی (کسی که فتوا میدهد) هر دو نماد طبقات مختلف جامعه هستند که به فساد آلوده شدهاند.
- صوفی ز کنج صومعه با پای خم نشست: صوفی که باید نماد زهد و پارسایی باشد، نیز به دنبال لذتهای دنیوی رفته است.
- تا دید محتسب که سبو میکشد به دوش: محتسب که وظیفه نظارت بر اجرای احکام شرعی را دارد، نیز به فساد آلوده شده و به دنبال لذتهای دنیوی است.
- … (بقیه ابیات نیز به همین ترتیب به انتقاد از وضعیت جامعه و فساد حاکمان اشاره دارند.)
تفسیر کلی
در این غزل، حافظ با استفاده از نمادها و کنایهها، به انتقاد از وضعیت جامعه و فساد حاکمان میپردازد. او نشان میدهد که فساد و بیعدالتی در همه سطوح جامعه نفوذ کرده است و حتی افراد مذهبی و صاحب نفوذ نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
مفاهیم عرفانی:
در کنار مفاهیم اجتماعی، این غزل حاوی مفاهیم عرفانی نیز هست. برای مثال، پادشاه خطابخش میتواند نمادی از نفس اماره باشد که بر انسان حکومت میکند و او را از راه راست منحرف میکند. صوفی و مفتی نیز میتوانند نماد ابعاد مختلف نفس باشند که هر کدام به دنبال ارضای خواهشهای خود هستند.
تعبیر فال:
اگر این غزل به عنوان فال انتخاب شود، میتواند نشانهای از وجود برخی مشکلات و موانع در زندگی باشد. همچنین، میتواند هشدار دهد که باید مراقب افراد اطراف خود باشیم و به ظاهر افراد اعتماد نکنیم.
در کل، این غزل، یک انتقاد اجتماعی تند و تیز است که در عین حال، حاوی مفاهیم عرفانی و فلسفی نیز هست.
نکات مهم:
- زبان کنایی و نمادین: حافظ در این غزل از زبان کنایی و نمادین استفاده کرده است تا بتواند انتقادات خود را به صورت غیرمستقیم بیان کند.
- انتقاد از همه طبقات: حافظ در این غزل، از همه طبقات اجتماعی انتقاد میکند و نشان میدهد که فساد و بیعدالتی در همه جا وجود دارد.
- ابعاد عرفانی: این غزل علاوه بر بعد اجتماعی، دارای ابعاد عرفانی نیز هست و میتوان آن را در سطحی بالاتر نیز تفسیر کرد.
مطالب پیشنهادی از سراسر وب:
مطالب پیشنهادی