تفسیر غزل شماره 138 حافظ: یاد باد آن که ز ما وقت سفر یاد نکرد

غزل شماره 138 حافظ یکی از غزل‌های پر احساس و مملو از اندوه شاعر است. حافظ در این غزل، به یادآوری روزهای خوش گذشته و فراق از یار می‌پردازد و حسرت گذشته را بیان می‌کند.

تفسیر بیت به بیت:

• بیت اول و دوم: یاد آن کسی باد که هنگام سفر به یاد ما نبود و با وداعی دل ما را شاد نکرد.
• بیت سوم و چهارم: آن جوان بخت که رقم خیر و قبول می‌زد، چرا به یاد من پیر ندانم نیفتاد؟
• بیت پنجم و ششم: رفت و جانم به لب آمد که چرا باز نیامد تا بر خاک راهش بوسه زنم.
• بیت هفتم و هشتم: ای دل! اگر عاشق هستی باید خون جگر بخوری، ظلم یار و غم هجران را آسان بگیر.
• بیت نهم و دهم: ساقیا باده بیار تا با نوشیدن جامی پر از خون، غم هجر یار را فراموش کنم.
• بیت یازدهم و دوازدهم: حافظ اگر از دست یار بریدی، عمر خود را تباه نکن، شاید روزی او را دوباره ببینی.

تفسیر کلی غزل:

در این غزل، حافظ به بیان حسرت و اندوه ناشی از فراق یار می‌پردازد. او از اینکه یار هنگام رفتن به یاد او نبوده، بسیار ناراحت است. شاعر با استفاده از نمادهای مختلف، مانند جام خون، به بیان عمق احساسات خود می‌پردازد.

• عشق و فراق: مضمون اصلی غزل، عشق و فراق است.
• رنج و اندوه: شاعر در این غزل، رنج و اندوه فراوانی را تجربه می‌کند.
• امید به وصال: با وجود همه رنج‌ها، شاعر همچنان به وصال یار امیدوار است.

نکات کلیدی:

• عشق به عنوان رنج: عشق در این غزل، به عنوان یک رنج بزرگ توصیف شده است.
• گذر زمان: شاعر به گذر زمان و بی‌ثباتی دنیا اشاره می‌کند.
• امید به آینده: با وجود همه تلخی‌ها، شاعر به آینده امیدوار است.

تفسیرهای مختلف:

این غزل مانند بسیاری از غزل‌های حافظ، دارای لایه‌های معنایی متعدد است و هر خواننده‌ای با توجه به جهان بینی خود می‌تواند تفسیرهای متفاوتی از آن ارائه دهد. برخی مفسران بر جنبه عاشقانه این غزل تاکید دارند و برخی دیگر بر جنبه‌های فلسفی آن.

در کل:

غزل شماره 138 حافظ، یک اثر عاشقانه و عرفانی است که خواننده را به دنیای عواطف و جستجوی حقیقت می‌برد. این غزل، به عنوان یکی از شاهکارهای حافظ شناخته می‌شود و همواره مورد توجه علاقه‌مندان به شعر بوده است.