تفسیر غزل 91 حافظ: “ای غایب از نظر به خدا می‌سپارمت”

غزل 91 حافظ یکی از عاشقانه‌ترین و در عین حال عمیق‌ترین غزل‌های این شاعر بزرگ است. این غزل که با بیت معروف “ای غایب از نظر به خدا می‌سپارمت” آغاز می‌شود، بیانگر دوری و جدایی معشوق از شاعر و تمام احساسات ناشی از این دوری است.

موضوع اصلی غزل:

• عشق و دوری: موضوع اصلی غزل، عشق سوزان شاعر به معشوق و دوری جانکاهی است که از او احساس می‌کند.
• التماس و تضرع: شاعر با زبان حال عاشق، به معشوق التماس می‌کند و از او می‌خواهد که به او بازگردد.
• امید و یأس: در این غزل، امید به دیدار معشوق در کنار یأس از این جدایی طولانی، همواره در نوسان است.

تفسیر بیت به بیت:

• ای غایب از نظر به خدا می‌سپارمت: شاعر معشوق خود را به خدا می‌سپارد و از او می‌خواهد که از او مراقبت کند. این بیت نشان از دوری عمیق و احساس ناامنی شاعر دارد.
• جانم بسوختی و به دل دوست دارمت: شاعر از سوختن جان خود در اثر دوری معشوق می‌گوید و در عین حال بر دوستی و عشق خود به او تأکید می‌کند.
• تا دامن کفن نکشم زیر پای خاک: شاعر بیان می‌کند که تا زمانی که به خاک سپرده نشود، از عشق به معشوق دست بر نخواهد داشت.
• محراب ابرویت بنما تا سحرگهی: شاعر از معشوق می‌خواهد که ابروی خود را به شکل محراب کند تا او بتواند در سحرگاهان به عبادت و نیایش بپردازد.
• گر بایدم شدن سوی هاروت بابلی: شاعر حاضر است برای بازگرداندن معشوق، به هر کاری دست بزند، حتی اگر رفتن به سوی هاروت و ماروت باشد.
• خواهم که پیش میرمت ای بی‌وفا طبیب: شاعر از معشوق می‌خواهد که به عنوان طبیب به سراغ او بیاید و بیماری عشق او را درمان کند.
• صد جوی آب بسته‌ام از دیده بر کنار: شاعر می‌گوید که از چشمانش جویبارهای اشک جاری شده است.
• خونم بریخت وز غم عشقم خلاص داد: شاعر می‌گوید که خون دل خورده است و از غم عشق خلاصی یافته است.
• می‌گریم و مرادم از این سیل اشکبار: شاعر می‌گوید که می‌گرید و امیدوار است که این اشک‌ها باعث رویش گل عشق در دل معشوق شود.
• بارم ده از کرم سوی خود تا به سوز دل: شاعر از معشوق درخواست می‌کند که او را به سوی خود بکشاند.
• حافظ شراب و شاهد و رندی نه وضع توست: حافظ می‌گوید که شراب و رندی و شاهدبازی مناسب حال معشوق نیست.
• فی الجمله می‌کنی و فرو می‌گذارمت: در این بیت، شاعر با لحنی اعتراض‌آمیز، معشوق را به فریبکاری و خیانت متهم می‌کند.

تفسیر کلی غزل:

این غزل، بیانگر عمق عشق و وابستگی شاعر به معشوق است. شاعر در این غزل، تمام احساسات ناشی از دوری، از جمله غم، اندوه، امید و یأس را به زیبایی بیان کرده است. همچنین، این غزل نشان می‌دهد که عشق، نیرویی قدرتمند است که می‌تواند انسان را به هر کاری وادار کند.

نکات قابل توجه:

• زبان ساده و روان: زبان غزل بسیار ساده و روان است و به راحتی می‌توان مفاهیم آن را درک کرد.
• تکرار واژه‌ها: تکرار واژه‌هایی مانند “دل”، “جان”، “عشق” و “گریه” بر تأکید بر احساسات شاعر می‌افزاید.
• استفاده از تشبیهات و استعارات: حافظ در این غزل از تشبیهات و استعارات زیبایی استفاده کرده است که به زیبایی شعر افزوده است.

در کل، غزل 91 حافظ، یک اثر ادبی بسیار ارزشمند است که بیانگر عمق عشق و احساسات انسانی است.