غزل شماره 7 حافظ: صوفی بیا که آینه صافیست جام را

غزل هفتم حافظ با بیت آغازین “صوفی بیا که آینه صافیست جام را” یکی از غزل‌های مشهور و پرخواننده‌ی این شاعر بزرگ است. این غزل بیشتر به موضوعات عرفانی، عشق و زیبایی می‌پردازد و حاوی مفاهیمی چون معرفت، شراب، و جهان هستی است.

معنی بیت به بیت:

• صوفی بیا که آینه صافیست جام را: ای صوفی بیا تا در جام شراب، آینه‌ای صاف و زلال ببینی.
• تا بنگری صفای می لعل‌فام را: تا صفای شراب سرخ رنگ را ببینی.
• راز درون پرده ز رندان مست پرس: راز نهفته در درون را از رندان مست بپرس.
• کاین حال نیست زاهد عالی‌مقام را: زیرا زاهد با مقام بالا چنین حالی ندارد.
• عنقا شکار کَس نشود دام بازچین: سیمرغ (نماد کمال) را نمی‌توان با دام شکار کرد.
• کآنجا همیشه باد به دست است، دام را: زیرا در آن مکان همیشه باد به دست شکارچی است و دام بی اثر است.
• در بزم دور، یک‌دو قدح درکش و برو: در مجلس، یک یا دو جام شراب بنوش و برو.
• یعنی طمع مدار وصال دوام را: یعنی به وصل دائمی امیدوار نباش.
• ای دل شباب رفت و نچیدی گلی ز عیش: ای دل، جوانی گذشت و تو گلی از عیش نچیدی.
• پیرانه‌سر مکن هنری ننگ و نام را: در پیری کار ننگینی انجام نده.
• در عیش نقد کوش که چون آبخور نماند: در لذت آنی بکوش، زیرا مانند آبشخور دائمی نیست.
• آدم بهشتْ، روضهٔ دارُالسَلام را: آدم بهشت را باغ امن و آرام می‌دانست.
• ما را بر آستان تو بس حق خدمت است: ما را بر آستان تو حق خدمتگزاری است.
• ای خواجه بازبین به تَرَحُّم غلام را: ای آقا، به غلام خود ترحم کن.
• حافظ مرید جام می است ای صبا برو: ای نسیم، به حافظ بگو که بنده‌ی جام شراب است.
• وز بنده بندگی برسان شیخ جام را: و از طرف من به شیخ جام سلام برسان.

تفسیر کلی:

حافظ در این غزل، به موضوعات عرفانی و فلسفی می‌پردازد. او شراب را نمادی از معرفت و حقیقت می‌داند و از طریق آن به کشف اسرار هستی دعوت می‌کند. همچنین، به ناپایداری دنیا و اهمیت لحظه حال اشاره می‌کند.

نکات کلیدی:

• عرفان و فلسفه: این غزل سرشار از مفاهیم عرفانی و فلسفی است.
• شراب به عنوان نماد: شراب در این غزل نماد معرفت، حقیقت و عشق است.
• ناپایداری دنیا: حافظ به ناپایداری دنیا و اهمیت لحظه حال اشاره می‌کند.
• عشق و زیبایی: عشق و زیبایی نیز در این غزل حضور دارند.

تفسیرهای مختلف:

• تفسیر عرفانی: در تفسیر عرفانی، شراب نماد معرفت و حقیقت است و رندان مست نماد عرفا و سالکان راه حق هستند.
• تفسیر فلسفی: در تفسیر فلسفی، شراب نماد هستی و جهان هستی است و حافظ به وحدت وجود اشاره می‌کند.
• تفسیر ادبی: در تفسیر ادبی، بر زیبایی کلمات و ساختار غزل تأکید می‌شود و از جنبه‌های هنری شعر تحلیل می‌شود.

ملاحظات:

• تفسیرهای مختلف: هر غزل حافظ می‌تواند تفسیرهای مختلفی داشته باشد و هر کس با توجه به جهان بینی و تجربیات خود، می‌تواند برداشت متفاوتی از آن داشته باشد.
• نمادها: نمادهایی مانند شراب، سیمرغ و رندان مست در این غزل دارای معانی نمادین هستند.
• عرفان و فلسفه: اشعار حافظ سرشار از مفاهیم عرفانی و فلسفی است و درک کامل آن‌ها نیازمند مطالعه و تحقیق بیشتر است.

امیدوارم این تفسیر برایتان مفید بوده باشد.