تفسیر غزل 55 حافظ: خم زلف تو دام کفر و دین است

غزل 55 حافظ یکی از غزل‌های مشهور و پررمز و راز دیوان اوست که به موضوع عشق، زیبایی، فریبندگی و قدرت اغواگری معشوق می‌پردازد. این غزل با استفاده از نمادها و تعابیر عرفانی، به بیان مفاهیم عمیقی همچون عشق، زیبایی، قدرت و فریبندگی می‌پردازد.

تفسیر کلی غزل

در این غزل، حافظ به زیبایی معشوق و قدرت اغواگری او اشاره می‌کند. او می‌گوید که زلف معشوق مانند دام کفر و دین است و هر کسی که به آن گرفتار شود، دیگر نمی‌تواند از آن رها شود. حافظ در این غزل به زیبایی‌های طبیعت، عشق به خداوند و لذت‌های معنوی اشاره می‌کند و به خواننده توصیه می‌کند که به دنبال آرامش درونی باشد.

تفسیر بیت به بیت

• بیت اول: خم زلف تو دام کفر و دین است:

  • معنی: پیچ و تاب زلف تو دام کفر و دین است.
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که زلف معشوق آنقدر زیبا و جذاب است که هر کسی را به خود جذب می‌کند، حتی اگر دین و ایمان داشته باشد.

• بیت دوم: ز کارستان او یک شمه این است:

  • معنی: این تنها نمونه‌ای از کارهای شگفت انگیز اوست.
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که زیبایی و جذابیت معشوق فقط به زلف او محدود نمی‌شود و همه وجود او پر از زیبایی است.

• بیت سوم: جمالت معجز حسن است لیکن:

  • معنی: زیبایی تو معجزه‌ای از زیبایی است.
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که زیبایی معشوق آنقدر زیاد است که مانند یک معجزه است.

• بیت چهارم: حدیث غمزه‌ات سحر مبین است:

  • معنی: حرف زدن و اشاره چشمت سحری آشکار است.
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که حتی نگاه و اشاره معشوق نیز سحرآمیز و جذاب است.

• بیت پنجم: ز چشم شوخ تو جان کی توان برد:

  • معنی: چه کسی می‌تواند از چشم شوخ تو جان به در ببرد؟
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که چشم‌های معشوق آنقدر جذاب است که هر کسی را شیفته خود می‌کند.

• بیت ششم: که دایم با کمان اندر کمین است:

  • معنی: که همیشه با کمان عشق در کمین است.
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که معشوق همیشه آماده است تا دل عاشقان را ببرد.

• بیت هفتم: بر آن چشم سیه صد آفرین باد:

  • معنی: بر آن چشم سیاه صد آفرین باد.
  • تفسیر: حافظ به زیبایی چشم‌های معشوق آفرین می‌گوید.

• بیت هشتم: که در عاشق کشی سحرآفرین است:

  • معنی: که در عاشق کردن سحرآمیز است.
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که معشوق در عاشق کردن استاد است.

• بیت نهم: عجب علمیست علم هیئت عشق:

  • معنی: علم عشق علمی عجیب است.
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که علم عشق علمی پیچیده و اسرارآمیز است.

• بیت دهم: که چرخ هشتمش هفتم زمین است:

  • معنی: که آسمان هشتم آن، هفتمین آسمان است.
  • تفسیر: حافظ با این بیت به پیچیدگی و عمق عشق اشاره می‌کند.

• بیت یازدهم: تو پنداری که بدگو رفت و جان برد:

  • معنی: تو فکر می‌کنی که بدگوی تو رفت و جان تو را گرفت.
  • تفسیر: حافظ به حسادت و بدگویی دیگران اشاره می‌کند.

• بیت دوازدهم: حسابش با کرام الکاتبین است:

  • معنی: حسابش با خداست.
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که حساب کار بدگویان با خداست.

• بیت سیزدهم: مشو حافظ ز کید زلفش ایمن:

  • معنی: ای حافظ، از دام زلف او ایمن مباش.
  • تفسیر: حافظ به خودش هشدار می‌دهد که از دام عشق معشوق در امان نباشد.

• بیت چهاردهم: که دل برد و کنون دربند دین است:

  • معنی: که دل مرا برد و حالا مرا به دین خود مشغول کرده است.
  • تفسیر: حافظ می‌گوید که معشوق دل او را برده‌ است و او را شیفته خود کرده است.

مفاهیم اصلی غزل

• عشق و زیبایی: عشق شدید و زیبایی معشوق
• قدرت اغواگری: قدرت معشوق در جذب دیگران
• فریبندگی: فریبندگی ظاهر و باطن معشوق
• عرفان: اشاره به مفاهیم عرفانی در قالب عشق

کاربرد غزل

این غزل به دلیل بیان احساسات عاشقانه‌ی شدید و توصیف‌های زیبای شاعر، یکی از محبوب‌ترین غزل‌های حافظ است و در بسیاری از موارد برای فال و تعبیر استفاده می‌شود. همچنین، این غزل به عنوان یک اثر ادبی ارزشمند در ادبیات فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد.