تفسیر غزل 50 حافظ: به دام زلف تو دل مبتلای خویشتن است

غزل شماره 50 حافظ یکی از غزل‌های عاشقانه و پرشور دیوان اوست که به موضوع عشق، دلدادگی و زیبایی معشوق می‌پردازد. این غزل با زبانی شیوا و پر از تشبیهات زیبا، خواننده را به دنیای احساسات و عواطف شاعر می‌برد.

تفسیر کلی غزل

در این غزل، حافظ به شدت شیفته معشوق خود شده و دلش به دام زلف او اسیر شده است. او از زیبایی‌های معشوق و تأثیر او بر دل خود می‌گوید و به توصیف عشق سوزان و پرشور خود می‌پردازد.

تفسیر بیت به بیت

• بیت اول: به دام زلف تو دل مبتلای خویشتن است:

  • معنی: دل من اسیر زلف تو شده است.
  • تفسیر: حافظ به وابستگی شدید خود به معشوق اشاره می‌کند.

• بیت دوم: بکش به غمزه که اینش سزای خویشتن است:

  • معنی: با یک نگاه به من تیر خلاص بزن، زیرا این سزای من است.
  • تفسیر: شاعر از معشوق می‌خواهد که به او رحم نکند و او را در این عشق بسوزاند.

• بیت سوم: گرت ز دست برآید مراد خاطر ما:

  • معنی: اگر خواسته‌ی دلم برآید.
  • تفسیر: شاعر از معشوق درخواست می‌کند که به خواسته‌ی دل او که همانا وصل به اوست، جامه عمل بپوشاند.

• بیت چهارم: به دست باش که خیری به جای خویشتن است:

  • معنی: در دست من باش که برای تو بهتر است.
  • تفسیر: حافظ به معشوق می‌گوید که در اختیار او باشد زیرا این به نفع اوست.

• بیت پنجم: به جانت ای بت شیرین دهن که همچون شمع:

  • معنی: به جان تو ای بت شیرین‌کلام، که مانند شمع.
  • تفسیر: شاعر معشوق را به شمع تشبیه می‌کند که با سوختن خود به دیگران نور می‌بخشد.

• بیت ششم: شبان تیره مرادم فنای خویشتن است:

  • معنی: در شب‌های تاریک، آرزوی من نابودی خودم است.
  • **عشق سوزان شاعر را به جایی رسانده که آرزوی نابودی خود را می‌کند.

• بیت هفتم: چو رای عشق زدی با تو گفتم ای بلبل:

  • معنی: وقتی تصمیم به عشق ورزیدن گرفتم، به تو گفتم ای بلبل.
  • تفسیر: شاعر به معشوق می‌گوید که از همان ابتدا به او عشق ورزیده است.

• بیت هشتم: مکن که آن گل خندان برای خویشتن است:

  • معنی: آن گل خندان (معشوق) را برای خودت نگه دار.
  • تفسیر: شاعر از معشوق می‌خواهد که او را رها کند.

• بیت نهم: به مشک چین و چگل نیست بوی گل محتاج:

  • معنی: گل نیازی به مشک و عنبر ندارد.
  • تفسیر: زیبایی و بوی خوش گل به خودی خود کافی است و نیازی به چیزهای دیگر ندارد.

• بیت دهم: که نافه‌هاش ز بند قبای خویشتن است:

  • معنی: زیرا عطر آن از خود گل است.

• بیت یازدهم: مرو به خانه ارباب بی‌مروت دهر:

  • معنی: به خانه‌ی مردم بی‌رحم دنیا نرو.

• بیت دوازدهم: که گنج عافیتت در سرای خویشتن است:

  • معنی: زیرا گنج آرامش تو در خانه‌ی خودت است.

• بیت سیزدهم: بسوخت حافظ و در شرط عشقبازی او:

  • معنی: حافظ سوخت و در شرط عشق‌بازی.

• بیت چهاردهم: هنوز بر سر عهد و وفای خویشتن است:

  • معنی: هنوز بر سر عهد و پیمان خود ایستاده است.

مفاهیم اصلی غزل

• عشق سوزان: عشق شدید و پرشور شاعر به معشوق
• دلدادگی: وابستگی شدید دل شاعر به معشوق
• زیبایی معشوق: توصیف زیبایی‌های ظاهری و باطنی معشوق
• فداکاری: آمادگی شاعر برای فداکاری در راه عشق

کاربرد غزل

این غزل به دلیل بیان احساسات عاشقانه‌ی شدید و توصیف‌های زیبای شاعر، یکی از محبوب‌ترین غزل‌های حافظ است و در بسیاری از موارد برای فال و تعبیر استفاده می‌شود. همچنین، این غزل به عنوان یک اثر ادبی ارزشمند در ادبیات فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد.