تفسیر غزل 36 حافظ: تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست

متن کامل غزل:

تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست دل سودازده از غصه دو نیم افتادست

چشم جادوی تو خود عین سواد سحر است لیکن این هست که این نسخه سقیم افتادست

در خم زلف تو آن خال سیه دانی چیست نقطهٔ دوده که در حلقه جیم افتادست  

زلف مشکین تو در گلشن فردوس عذار چیست؟ طاووس که در باغ نعیم افتادست

دل من در هوس روی تو ای مونس جان خاک راهیست که در دست نسیم افتادست

همچون گرد این تن خاکی نتواند برخاست از سر کوی تو زان رو که عظیم افتادست

سایه قد تو بر قالبم ای عیسی دم عکس روحیست که بر عظم رمیم افتادست

آن که جز کعبه مقامش نبد از یاد لبت بر در میکده دیدم که مقیم افتادست

حافظ گمشده را با غمت ای یار عزیز 

تفسیر بیت به بیت:

• بیت اول: شاعر می‌گوید که از زمانی که موهای معشوق در نسیم به حرکت درآمده، دل او شکسته و غمگین شده است.
• بیت دوم: چشم‌های جادویی معشوق مانند طلسمی است که دل شاعر را تسخیر کرده است.
• بیت سوم: خال سیاه روی صورت معشوق مانند نقطه سیاه وسط حرف “جیم” است که زیبایی او را دوچندان کرده است.
• بیت چهارم: زلف سیاه معشوق مانند طاووسی است که در باغ بهشت می‌گردد.
• بیت پنجم: دل شاعر در آرزوی دیدن روی معشوق مانند خاکی است که در هوا پراکنده شده است.
• بیت ششم: تن خاکی شاعر مانند گرد و غبار است که نمی‌تواند از آستانه خانه معشوق بلند شود.
• بیت هفتم: سایه قد معشوق بر بدن شاعر مانند روحی است که بر جسم بی‌جان او سایه انداخته است.
• بیت هشتم: شاعری که همیشه به خدا و کعبه می‌اندیشید، اکنون در میکده مست و غرق در عشق شده است.
• بیت نهم: حافظ از معشوق می‌خواهد که به یاد او باشد.

تفسیر کلی غزل:

در این غزل، حافظ با زبانی عاشقانه و عرفانی به توصیف عشق و وابستگی خود به معشوق پرداخته است. او زیبایی‌های معشوق را با زیباترین تشبیه‌ها توصیف کرده و از طرفی به تاثیر عشق بر روح و روان انسان اشاره کرده است.

مفاهیم اصلی غزل:

• عشق و وابستگی: عشق به عنوان نیروی محرکه اصلی زندگی و وابستگی شدید شاعر به معشوق.
• زیبایی معشوق: توصیف زیبایی‌های معشوق با زیباترین تشبیه‌ها.
• تاثیر عشق بر روح و روان: عشق چگونه بر روح و روان انسان تاثیر می‌گذارد و او را متحول می‌کند.
• عرفان و معنویت: استفاده از مفاهیم عرفانی و معنوی برای توصیف عشق.

در کل، غزل 36 حافظ، یک غزل عاشقانه و عرفانی است که در آن شاعر با زبانی شیوا و لطیف، عمق عشق خود را به معشوق بیان کرده است.

نکات قابل توجه:

• این غزل، نمونه‌ای از غزل‌های عاشقانه حافظ است که در آن شاعر با استفاده از زبان ساده و روان، احساسات خود را به زیبایی بیان کرده است.
• استفاده از تشبیه‌ها و استعاره‌های زیبا در این غزل، به زیبایی آن افزوده است.