تفسیر غزل شماره 224 حافظ: خوشا دلی که مدام از پی نظر نرود

غزل شماره 224 حافظ یکی از غزل‌های عمیق و پرمعنای دیوان اوست که به موضوع عشق، عرفان و پایداری در راه حقیقت می‌پردازد. حافظ در این غزل، با زبانی ساده و شیوا، به توصیف دل صاف و بی‌الایش و اهمیت پایداری در مسیر عشق و معرفت می‌پردازد.

معنی بیت به بیت:

• خوشا دلی که مدام از پی نظر نرود: خوشا به حال دلی که پیوسته در پی دیدن جمال محبوب نباشد.
• به هر درش که بخوانند بی‌خبر نرود: به هر دری که بخوانند، از یاد معشوق غافل نشود.
• طمع در آن لب شیرین نکردنم اولی ولی چگونه مگس از پی شکر نرود: اول باید از طمع آن لب شیرین دست بردارم، اما چگونه ممکن است مگسی از دنبال شیرینی بگذرد؟
• سواد دیده غمدیده‌ام به اشک مشوی که نقش خال توام هرگز از نظر نرود: با اشک سیاه شدن چشمان غمگینم کاری نداشته باش، زیرا تصویر خال تو همیشه در نظرم باقی خواهد ماند.
• ز من چو باد صبا بوی خود دریغ مدار چرا که بی سر زلف توام به سر نرود: ای باد صبا! بوی خود را از من دریغ مکن، زیرا بدون بوی زلف تو آرام و قرار ندارم.
• دلا مباش چنین هرزه گرد و هرجایی که هیچ کار ز پیشت بدین هنر نرود: ای دل! این‌قدر سرگردان و بی‌هدف نباش، زیرا هیچ کاری به اندازه عشق به تو نمی‌آید.
• مکن به چشم حقارت نگاه در من مست که آبروی شریعت بدین قدر نرود: با چشم حقارت به من مست نگاه نکن، زیرا آبروی دین و شریعت به این راحتی از بین نمی‌رود.
• من گدا هوس سروقامتی دارم که دست در کمرش جز به سیم و زر نرود: من گدایی هستم که آرزوی سروقامتی دارم که جز با زر و سیم به او دست نمی‌رسد.
• تو کز مکارم اخلاق عالمی دگری وفای عهد من از خاطرت به در نرود: تو که از همه مردم دنیا اخلاق بهتری داری، وفای من به تو هرگز از یادت نخواهد رفت.
• سیاه نامه‌تر از خود کسی نمی‌بینم چگونه چون قلمم دود دل به سر نرود: از خودم بدتر کسی نمی‌بینم، چگونه مانند قلم آتشین، دود دل از سرم بلند نمی‌شود؟
• به تاج هدهدم از ره مبر که باز سفید چو باشه در پی هر صید مختصر نرود: مرا به خاطر تاج هدهدم از راه به در مبر، زیرا باز سفید همواره به دنبال شکار کوچکی است.
• بیار باده و اول به دست حافظ ده به شرط آن که ز مجلس سخن به در نرود. شراب بیاور و اول به دست من بده، به شرط اینکه سخن از مجلس بیرون نرود.

تفسیر کلی غزل:

حافظ در این غزل، به عشق به عنوان نیرویی قدرتمند و جاودانه می‌پردازد. او می‌گوید که عشق به معشوق، دلیلی برای سرگردانی و بی‌قراری نیست، بلکه باید با آگاهی و پایداری دنبال شود. حافظ همچنین به موضوع عرفان و رسیدن به کمال اشاره می‌کند و می‌گوید که عشق می‌تواند راهی برای رسیدن به حقیقت باشد.

مفاهیم کلیدی:

• عشق پایدار: عشقی که با گذر زمان قوی‌تر می‌شود.
• عرفان و معرفت: جستجوی حقیقت و کمال از طریق عشق.
• پایداری در راه: اهمیت استقامت در مسیر عشق و عرفان.
• تلاش برای رسیدن به معشوق: تلاش برای نزدیک شدن به محبوب با تمام وجود.

تعبیر در فال:

اگر این غزل در فال حافظ بیاید، معمولاً به معنای نیاز به پایداری در عشق و زندگی، جستجوی معنویت و حقیقت، و اهمیت داشتن یک هدف والا است. همچنین می‌تواند به معنای شروع یک رابطه عمیق و معنوی باشد.

کاربردهای این غزل:

• عشق و ادبیات: این غزل به زیبایی عشق و ادبیات را در هم می‌آمیزد.
• عرفان و فلسفه: برای بیان مفاهیم عرفانی و فلسفی درباره عشق.
• روانشناسی: برای بررسی ماهیت عشق و تأثیر آن بر روان انسان.