تفسیر غزل 151 حافظ: دمی با غم به سر بردن جهان یک سر نمی‌ارزد

غزل 151 حافظ یکی از اشعار زیبا و عمیق این شاعر بزرگ است که مفاهیم فلسفی و عرفانی بسیاری را در خود جای داده است. این غزل به نوعی به پوچی دنیا و ارزش‌های مادی اشاره دارد و شاعر را به سوی عرفان و معنویت دعوت می‌کند.

معنی بیت به بیت:

• دمی با غم به سر بردن جهان یک سر نمی‌ارزد: حتی یک لحظه غم خوردن به جای لذت بردن از زندگی، ارزش تمام دنیا را ندارد.
• به می بفروش دلق ما کز این بهتر نمی‌ارزد: لباس دنیوی خود را به شراب عرفان بفروش که این معامله بسیار سودآورتر است.
• به کوی می فروشانش به جامی بر نمی‌گیرند: در محفل عارفان، حتی یک جام شراب دنیوی پذیرفته نمی‌شود.
• زهی سجاده تقوا که یک ساغر نمی‌ارزد: سجاده تقوای ظاهری در برابر یک جرعه شراب حقیقت، هیچ ارزشی ندارد.
• رقیبم سرزنش‌ها کرد کز این باب رخ برتاب: رقیبان مرا سرزنش کردند که از این راه بازگردم، اما من به راه خودم ادامه می‌دهم.
• چه افتاد این سر ما را که خاک در نمی‌ارزد: چه بلایی بر سر ما آمده است که حتی خاک در آن جایی ندارد؟
• شکوه تاج سلطانی که بیم جان در او درج است: شکوه تاج پادشاهی که همراه آن ترس از مرگ است، هیچ ارزشی ندارد.
• کلاهی دلکش است اما به ترک سر نمی‌ارزد: این تاج زیبا، اگرچه دلنشین است، اما ارزش ترک کردن سر و جان را ندارد.
• چه آسان می‌نمود اول غم دریا به بوی سود: در ابتدا، غم‌های دنیا با وعده سود، آسان به نظر می‌رسید.
• غلط کردم که این طوفان به صد گوهر نمی‌ارزد: اشتباه کردم که فکر کردم این طوفان دنیا، ارزش صدها گوهر را دارد.
• تو را آن به که روی خود ز مشتاقان بپوشانی: بهتر است چهره خود را از عاشقان پنهان کنی.
• که شادی جهان گیری غم لشکر نمی‌ارزد: شادی حاصل از تسخیر دنیا، در برابر اندوه دلدادگان تو، هیچ ارزشی ندارد.
• چو حافظ در قناعت کوش و از دنیای دون بگذر: حافظ در قناعت کوش و از دنیا بگذر.
• که یک جو منت دونان دو صد من زر نمی‌ارزد: یک ذره منت دنیا، به اندازه دو صد من طلا ارزش ندارد.

تفسیر کلی:

حافظ در این غزل، به پوچی دنیا و ارزش‌های مادی اشاره می‌کند و انسان را به سوی عرفان و معنویت دعوت می‌کند. او می‌گوید که لذت‌های دنیوی گذرا هستند و غم و اندوه حاصل از آن‌ها ارزش چندانی ندارد. شاعر، قناعت و ترک دنیا را بهترین راه برای رسیدن به آرامش و سعادت می‌داند.

مفاهیم کلیدی:

• پوچی دنیا: دنیا و ارزش‌های مادی، فریبنده و گذرا هستند.
• عرفان و معنویت: راه رسیدن به سعادت واقعی، عرفان و معنویت است.
• قناعت: قناعت و ترک دنیا، بهترین راه برای رسیدن به آرامش است.
• عشق و دلدادگی: عشق واقعی، ارزشمندترین دارایی انسان است.

کاربردهای این غزل:

• درک بهتر زندگی: این غزل به ما کمک می‌کند تا ارزش‌های واقعی زندگی را بشناسیم و به جای تعلق خاطر به دنیا، به دنبال معنویت باشیم.
• رها شدن از وابستگی‌های مادی: این غزل می‌تواند به ما کمک کند تا از وابستگی‌های مادی رها شویم و به آرامش درونی برسیم.
• افزایش آگاهی معنوی: این غزل می‌تواند به ما کمک کند تا به مفاهیم عرفانی و معنوی نزدیک‌تر شویم.