تفسیر غزل شماره 366 حافظ: ما بدین در نه پی حشمت و جاه آمده‌ایم

غزل 366 حافظ یکی از غزل‌های عمیق و عرفانی حافظ است که به موضوع عشق، هستی و معنای زندگی می‌پردازد. این غزل با بیت آغازین “ما بدین در نه پی حشمت و جاه آمده‌ایم”، بیانگر جستجوی انسان برای حقیقت و معنای زندگی است.

تفسیر بیت به بیت:

• بیت اول: “ما بدین در نه پی حشمت و جاه آمده‌ایم/ از بد حادثه این جا به پناه آمده‌ایم”؛ شاعر می‌گوید که انسان‌ها به این دنیا نیامده‌اند تا به دنبال قدرت و مقام باشند، بلکه به دنبال پناهگاهی در برابر سختی‌های زندگی آمده‌اند.
• بیت دوم: “رهرو منزل عشقیم و ز سرحد عدم/ تا به اقلیم وجود این همه راه آمده‌ایم”؛ انسان‌ها در واقع مسافران راه عشق هستند و از نیستی به سوی وجود در حرکتند.
• بیت سوم: “ور نه از بهر چه ما را به جهان آورده‌اند/ تا که در بند طبیعت به گناه آمده‌ایم”؛ اگر هدف از آفرینش انسان تنها لذت‌های دنیوی و بند شدن به طبیعت باشد، پس چرا انسان به این دنیا آمده است؟
• بیت چهارم: “صوفی و سالک و عارف همه یکسان شدند/ در طلب وصل تو ای دوست که جان داده‌ایم”؛ صوفی، سالک و عارف همه در جستجوی وصل به محبوب هستند و جان خود را فدای این عشق می‌کنند.
• بیت پنجم: “ما ز پی جام جم و آب حیاتیم همه/ تا که زین بحر فنا در بقای آمده‌ایم”؛ انسان‌ها به دنبال جام جم (نماد جاودانگی) و آب حیات هستند تا از این دریای فنا به سوی جاودانگی بروند.
• بیت ششم: “هر که در این بحر غرقاب شد و جان داد/ از پی یافتن گنج نهان آمده‌ایم”؛ هر کسی که در این دریای عشق غرق شود و جان خود را فدا کند، در واقع به دنبال گنج پنهان هستی است.
• بیت هفتم: “ای که به حسن تو عالم همه آراسته‌ای/ ما به هوای تو از خاک بر آمده‌ایم”؛ زیبایی محبوب همه عالم را آراسته و انسان‌ها به خاطر او از خاک برخواسته‌اند.
• بیت هشتم: “گر تو نباشی که به ما نظر افکنی/ ما به چه کاریم که در این جهان آمده‌ایم”؛ اگر محبوب به ما نظر لطف نکند، پس چه ارزشی دارد که در این دنیا باشیم؟
• بیت نهم: “ما به هوای توام ای قبله‌گاه دل من/ تا کی کشم این درد که دارم به دل من”؛ شاعر می‌گوید که همه عمر به خاطر محبوب خود رنج کشیده و این رنج را به جان خریده است.

تفسیر کلی:

این غزل، بیانگر جستجوی انسان برای معنا و حقیقت در زندگی است. حافظ در این غزل، عشق را به عنوان نیروی محرکه انسان برای رسیدن به کمال معرفی می‌کند و می‌گوید که همه انسان‌ها در جستجوی وصل به محبوب هستند. این غزل، یکی از عمیق‌ترین و فلسفی‌ترین غزل‌های حافظ است که به موضوعات هستی‌شناسی و عرفان می‌پردازد.

نکات قابل توجه:

• جستجوی انسان برای معنا و حقیقت
• عشق به عنوان نیروی محرکه انسان
• وصل به محبوب به عنوان هدف نهایی انسان
• نقش طبیعت و دنیا در زندگی انسان

موارد استفاده از این غزل:

• تحلیل و بررسی شعر حافظ
• مطالعه ادبیات عرفانی
• شناخت فلسفه و عرفان اسلامی
• استفاده در مطالعات روانشناسی و معنویت